ابتدا بیاید تعریف لجستیک را باهم مرور کنیم و معنی لجستیک در بازرگانی را بدانیم، سپس به انواع لجستیک و مراحل لجستیک بپردازیم.
لجستیک به فرایند کلی مدیریت نحوه کسب، ذخیره و انتقال منابع به مقصد نهایی اشاره دارد. مدیریت لجستیک شامل شناسایی توزیع‌کنندگان و تامین‌کنندگان بالقوه و تعیین اثربخشی و دسترسی آن‌هاست. از مدیران لجستیک به عنوان «لجستیک‌کار» یاد می‌شود. شغل لجستیک در کسب‌وکارهای بزرگ ارائه‌دهنده کالا، شغل حساسی است.
خرید کارتن در سایزهای مختلف
“لجستیک” در ابتدا یک اصطلاح مبتنی بر مسائل نظامی بود که برای اشاره به نحوه دستیابی، ذخیره و جابجایی تجهیزات و تدارکات توسط پرسنل نظامی استفاده می‌شد. این اصطلاح در حال حاضر به طور گسترده در بخش تجاری، به ویژه توسط شرکت‌هایی که در بخش‌های تولیدی حضور دارند، برای اشاره به نحوه مدیریت و جابجایی منابع در طول زنجیره تامین استفاده می‌شود.
درک لجستیک در مدیریت و تجارت
به عبارت ساده، هدف مدیریت لجستیک، داشتن مقدار مناسبی از یک منبع یا ورودی در زمان مناسب، رساندن آن به مکان مناسب در شرایط مناسب و تحویل آن به مشتری داخلی یا خارجی است.
به عنوان مثال، در صنعت گاز طبیعی، لجستیک شامل مدیریت خطوط لوله، کامیون‌ها، تاسیسات ذخیره‌سازی و مراکز توزیع است که نفت را در طول زنجیره تامین مدیریت می‌کنند.
یک زنجیره تامین کارآمد و رویه‌های لجستیکی موثر برای کاهش هزینه‌ها و حفظ و افزایش کارایی ضروری است. تدارکات ضعیف منجر به تحویل نابهنگام، عدم پاسخگویی به نیازهای مشتریان و در نهایت باعث آسیب کسبوکار می‌شود.
مفهوم لجستیک تجاری از دهه 1960 تغییر کرده است. پیچیدگی روزافزون تامین مواد و منابع مورد نیاز شرکت‌ها، همراه با گسترش جهانی زنجیره‌های تامین، نیاز به متخصصانی به نام تدارکات زنجیره تامین را در پی داشته است.
در عصر مدرن، رونق فناوری و پیچیدگی فرایندهای لجستیک باعث ایجاد نرم‌افزارهای مدیریت لجستیک و شرکت‌های تخصصی متمرکز بر لجستیک شده است که حرکت منابع را در طول زنجیره تامین تسریع می‌کنند.
شرکت‌های تولیدی ممکن است تصمیم بگیرند که مدیریت تدارکات خود را به متخصصان برون‌سپاری یا در صورت مقرون به صرفه بودن، لجستیک را به صورت داخلی مدیریت کنند. مثلا یک کسبوکار اینترنتی کوچک که قصد دارد محصولش را از طریق پاکت با طرح اختصاصی به مشتریان ارسال کند، می‌تواند هم از خدمات پیک‌های موتوری استفاده کند، یا در صورت پایین بودن حجم سفارش‌ها، خودش برای ارسال کالاها با جعبه بسته‌بندی اقدام نماید.
ملاحظات خاص حوزه لجستیک
وظایفی که یک لجستیک‌کار مسئول آن است بسته به کسبوکار متفاوت است. مسئولیت‌های اولیه شامل نظارت و مدیریت موجودی با ترتیب دادن حمل‌و‌نقل مناسب و ذخیره‌سازی کافی برای موجودی است.
یک لجستیک‌کار ماهر فرایند لجستیک را برنامه‌ریزی و مراحل را با حرکت موجودی و منابع در طول زنجیره تامین هماهنگ می‌کند.
آموزش تخصصی در مدیریت زنجیره تامین و لجستیک اغلب شامل دوره‌های اصلی یا انتخابی یا حتی برنامه‌های مطالعاتی مجزا در آموزش کسبوکار است. یک مدرک تجاری که بر این مهارت‌ها تاکید دارد – یا در برخی موارد، مدرک فنی در تجزیه‌و‌تحلیل سیستم‌ها یا مدیریت پایگاه داده – معمولا برای شروع حرفه‌ای که اغلب به عنوان یک لجستیک‌کار با دستمزد خوب است، ضروری است.
لجستیک در کسبوکار چیست؟
در تجارت، لجستیک فرایند حمل‌و‌نقل و ذخیره‌سازی مواد خام، کالاهای نهایی، موجودی و سایر منابع است. لجستیک در یک کسبوکار معمولا از اجزای زیادی تشکیل شده است، از جمله خدمات مشتری، پیش‌بینی تقاضا، انبارداری، حمل‌و‌نقل مواد، کنترل موجودی، پردازش سفارش و حمل‌و‌نقل.
چرا لجستیک مهم است؟
لجستیک برای نتیجه یک شرکت بسیار مهم است. جابجایی مواد یا کالاها، رضایت از قراردادها و انجام خدمات را امکان‌پذیر می‌کند. مدیریت لجستیک موثر حرکت صاف در طول زنجیره تامین را تضمین کرده و می‌تواند یک مزیت رقابتی ایجاد کند.
در صنعت لجستیک چه مشاغلی وجود دارد؟
مشاغل در لجستیک می‌تواند شامل راننده کامیون، نماینده خدمات مشتری، توزیع‌کننده، عامل حمل‌و‌نقل، مدیر زنجیره تامین، تحلیل‌گر حمل‌و‌نقل، مدیر لجستیکو مدیر عملیات و غیره باشد. مدرک لجستیک یا مدیریت بازرگانی برای بسیاری از نقش‌ها در حوزه لجستیک، از جمله لجستیک‌کار، شغلی که انتظار می‌رود بسیار سریع‌تر از حد متوسط رشد کند، مفید خواهد بود.
هنگامی که یک شرکت لجستیک خود را بهینه می‌کند، کارایی را در تمام نقاط زنجیره تامین بهبود می‌بخشد. درک چگونگی به دست آوردن منبع مناسب به مکان مناسب در زمان مناسب می‌تواند یک مزیت رقابتی مهم برای یک کسبوکار باشد، به مشتری ارزش افزوده داده و در عین حال هزینه‌ها را کاهش و نتیجه را افزایش دهد.
مراحل زنجیره لجستیک
ارائه‌دهندگان لجستیک، ستون فقرات مدیریت زنجیره تامین کارآمد را تشکیل می‌دهند و جریان روان کالاها را از تامین‌کنندگان به مشتریان تضمین می‌کنند.
در صنعت لجستیک، سطوح مختلف ارائه‌دهندگان طیف وسیعی از خدمات را ارائه می‌دهند که متناسب با نیازهای مختلف تجاری است. از لجستیک شخص اول (1PL) که شرکت‌ها عملیات خود را انجام می‌دهند، تا لجستیک شخص چهارم (4PL) و لجستیک شخص پنجم (5PL) که هماهنگی استراتژیک و استفاده از فناوری‌های پیشرفته را ارائه می‌دهد، هر سطح قابلیت‌ها و تخصص‌های متمایز را برای بهینه‌سازی عرضه در مدیریت زنجیره به ارمغان می آورد.
بیایید این سطوح مختلف ارائه‌دهندگان لجستیک را بررسی کنیم و به تاثیر آنها بر صنعت لجستیک و مدیریت زنجیره تامین بپردازیم.
- لجستیک شخص اول (1PL): در ابتدایی ترین سطح، یک ارائه‌دهنده لجستیک شخص اول یا 1PL، به سازمانی اطلاق می‌شود که عملیات لجستیک خود را در داخل اداره می‌کند. به عبارت دیگر یک شرکت، فعالیت‌های حمل‌و‌نقل، انبارداری و توزیع خود را بدون برون‌سپاری این وظایف به طرف‌های خارجی مدیریت می‌کند. مدل 1PL در بین مشاغل کوچک یا شرکت‌هایی با قابلیت‌های زنجیره تامین تثبیت‌شده رایج است. آنها کنترل مستقیمی بر کل فرآیند لجستیک دارند که امکان سفارشی‌سازی و انعطاف‌پذیری بیشتر را فراهم می‌کند. با این حال، رقابت 1PLها از نظر مقیاس، کارایی هزینه، و تخصص تخصصی در مقایسه با ارائه‌دهندگان لجستیک سطح بالاتر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
- لجستیک شخص دوم (2PL): با بالا رفتن از نردبان، با ارائه‌دهندگان لجستیک شخص دوم یا 2PL روبرو می شویم. این ارائه‌دهندگان معمولا در یک یا چند عملکرد لجستیک خاص مانند حمل‌و‌نقل یا انبارداری تخصص دارند. برخلاف شخص اول‌ها، 2PLها موجودیت‌های خارجی هستند که برای ارائه خدمات تخصصی با شرکت‌ها همکاری نزدیک دارند. به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است نیازهای حمل‌و‌نقل خود را به یک شرکت حمل‌و‌نقل باربری یا الزامات انبارداری خود را به یک ارائه‌دهنده انبار شخص ثالث برون‌سپاری کند. تمایز کلیدی در این‌جا این است که شرکت کنترل مستقیم بر فعالیت‌های لجستیکی خود را حفظ می‌کند اما برای جنبه‌های خاصی از زنجیره تامین به تخصص خارجی متکی است.
- لجستیک شخص سوم (3PL): بخش لجستیک شخص ثالث که معمولا به عنوان 3PL شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر رشد فوق العاده‌ای را تجربه کرده است. 3PL طیف گسترده‌ای از خدمات لجستیکی را به شرکت‌ها ارائه می‌دهد، از جمله حمل‌و‌نقل، انبارداری، مدیریت موجودی، بسته‌بندی و توزیع. برخلاف 2PLها، 3PLها با در نظر گرفتن کنترل عملکردهای لجستیکی خاص یا مدیریت عملیات زنجیره تامین انتها به انتها، مسئولیت بیشتری را بر عهده می‌گیرند. آنها از تخصص، فناوری و شبکه‌های خود برای بهینه‌سازی کارایی، کاهش هزینه‌ها و بهبود خدمات مشتری استفاده می‌کنند. 3PLها می‌توانند مشاغل در هر اندازه را در خود جای داده و مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری را ارائه دهند.
- لجستیک شخص چهارم (4PL): همان‌طور که از سلسله مراتب لجستیک بالاتر می‌رویم، به حوزه ارائه‌دهندگان لجستیک شخص چهارم یا 4PL می‌رسیم. این ارائه‌دهندگان رویکرد استراتژیک و مشورتی بیشتری برای مدیریت زنجیره تامین دارند. 4PLها به عنوان یکپارچه‌کننده عمل می‌کنند و بر چندین 3PL و سایر شرکای لجستیکی از طرف مشتریان خود نظارت و هماهنگی دارند. آنها فرایندهای زنجیره تامین را بهینه، روابط با سهامداران مختلف را مدیریت و از فناوری‌های پیشرفته برای افزایش کارایی و دیده شدن استفاده می‌کنند. 4PLها اغلب دانش و تخصص گسترده‌ای در صنعت دارند و این ویژگی آنها را قادر می‌سازد تا استراتژی‌های پیچیده زنجیره تامین را طراحی و اجرا و در عین حال بر بهبود عملکرد کلی تمرکز کنند.
- لجستیک شخص پنجم (5PL): در عصر تحول دیجیتال و فناوری به سرعت در حال تحول، مدل لجستیک شخص پنجم یا 5PL به عنوان مفهومی که هنوز در حال شکل‌گیری است، ظهور کرده است. 5PL از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند هوش مصنوعی، تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های بزرگ، بلاک‌چین و اینترنت اشیا (IoT) برای ایجاد اکوسیستم‌های زنجیره تامین بسیار مرتبط و هوشمند استفاده می‌کند. آنها به عنوان هماهنگ‌کننده عمل می‌کنند، از قدرت داده‌ها استفاده و از پلتفرم‌های دیجیتال برای ساده‌سازی فرایندهای زنجیره تامین، بهینه‌سازی تخصیص منابع و افزایش همکاری بین سهامداران متعدد استفاده می‌کنند. 5PLها بر ایجاد زنجیره‌های تامین پویا و چابک، امکان تصمیم‌گیری در زمان واقعی و ایجاد نوآوری متمرکز هستند.
سلام، ممنون از توضیحات خوب و کامل
لجستیک یعنی همون مدیریت و برنامه‌ریزی خوب برای انتقال و ذخیره‌سازی چیزها. به زبون ساده میشه گفت، کلی فرایند و ابزار و تکنیک که باعث میشه همه چیز به جای خودش باشه و به همه‌ی کسانی که نیاز به چیزی دارن، برسه.
خیلی خوب و کامل بود. دست شما درد نکنه.
خیلی خوشم اومد از مقاله، اطلاعات خیلی خوبی داشت.
ممنون از مقاله‌تون، خیلی کمکم کرد تا موضوع رو بهتر بفهمم.
این مقاله رو که خوندم، یه حس رضایت و خوشحالی بهم دست داد. همه چیز به طرز فوق‌العاده‌ای سازماندهی شده بود و خیلی شفاف و واضح بود. امیدوارم مقالات بیشتری به این شکل ببینیم.
مرسی از مقاله‌های خوبتون، خیلی کمکم کرد.
به‌نظرم این مقاله هیچ فایده‌ای نداشت، وقت تلف کردن بود
این مقاله اصلاً کاربردی نبود، بیشتر شبیه خلاصه‌برداریه تا تحلیل
من چند تا مطلب مشابه خونده بودم، اما این بهترینش بود! خسته نباشین
بهترین مقاله‌ای که تا حالا خوندم.