صنعت بستهبندی هم مثل سایر صنایع دارای تاریخچهای شگفتانگیز و جذاب است.
با گسترش تجارت در جهان و بینالمللی شدن کسبوکارها و ظهور کشتیرانی، نیاز به بستهبندی کردن کالاها اهمیت دوچندانی پیدا کرد و تاجران باید راهی پیدا میکردند تا کالاهای ارسالی آنها با کمترین آسیب ممکن به مقصد برسد.
انقلاب صنعتی و گسترش تولید و ازدیاد مصرف نیز نیاز به بستهبندیهای اصولی با تیراژ بالا را بیش از گذشته آشکار کرد.
در این پست، تغییرات باورنکردنی که در بخش بستهبندی و ماشینآلات آن رخ داده است را بررسی خواهیم کرد.
از جعبههای مقوایی گرفته تا فناوری بستهبندی پلاستیکی، در این مطلب تاریخچه جامع تحولات صنعت و ماشینآلات بستهبندی را در طول زمان با یکدیگر مرور میکنیم.
دهه 1950
دهه 1950 یک دهه واقعا نوآورانه برای صنعت بستهبندی بود. پیش از این، مهمترین پیشرفتها در این بخش، اختراع جعبه مقوایی، قوطیهای قلعاندود و استفاده از سلوفون یا لفاف ساران بود. به غیر از این موارد، صنعت بستهبندی در حوزه خلاقیت دچار رکود بزرگی شد. با این حال، در سال 1957، روکش حبابدار اختراع شد، البته به دلیل کاملا متفاوتی که امروزه آن را میشناسیم.
مخترعان این نوع روکش انقلابی در ابتدا قصد داشتند آن را به عنوان یک کاغذدیواری بافتدار به بازار عرضه کنند، اما این کاغذها به لحاظ زیباییشناختی محبوبیت چندانی به دست نیاورد و پروژه شکست خورد. اما مدت کوتاهی بعد از این شکست، مخترعان آن تصمیم گرفتند از این ماده انقلابی به عنوان یک محصول بستهبندی برای محافظت از کامپیوترها و سایر کالاهای حساس استفاده کنند و طرح استفاده از آن را به شرکت IBM ارائه کردند.
دهه 1960
در دهه 1960، اولین دستگاه بستهبندی وکیوم در اندازه صنعتی در بازار ظاهر شد که به مواد غذایی ماندگاری قابل توجهی بیشتری نسبت به قبل میداد. نسخههای اصلی این دستگاههای بستهبندی خلاء، مشابه نسخههای مدرن موجود در کارخانههای امروزی کار میکردند. پس از حذف تمام اکسیژن از آیتم، غذا میتوانست به طور ایمن برای مدت زمان طولانی نگهداری شود.
اگرچه نسخههای کوچکتر این محصول در دوران جنگ جهانی دوم در دسترس بود، اما اولین نسخه در مقیاس صنعتی بسیار دیرتر معرفی شد. امروزه دستگاههای بستهبندی وکیوم در اشکال و اندازههای مختلف با محفظههای تک یا دوتایی عرضه میشوند که بسیاری از آنها حتی به صورت دیجیتالی کار میکنند. بنابراین، تولیدکنندگان دیگر نیازی به کارگران ماهر برای کار با ماشینآلات ندارند، آنها میتوانند به سادگی افراد را بدون هیچ دانش تخصصی استخدام کرده و در محل به آنها آموزش دهند.
دهه 1970
شاید مهمترین اختراع در جهان ماشینآلات بستهبندی در اواخر دهه 1970 رخ داد: ایجاد بطری نوشیدنی پلیاتن ترفتالات، که بیشتر به عنوان بطری PET شناخته میشود؛ همان بطریهای آبمعدنی امروزی! در طول این مدت، فناوری کشش یک ورقه نازک از فیلم PET برای ایجاد بستهبندی برای مواد غذایی، نوشیدنیها و طیف گستردهای از محصولات پلاستیکی مورد استفاده قرار گرفت.
برخلاف شیشه، بستهبندی PET برای حملونقل بسیار سبکتر بود و در نتیجه صدها و چه بسا هزاران دلار صرفهجویی پولی در طول حملونقل به همراه داشت. اگرچه انقلاب بستهبندی PET به دلیل دوام بالا و ویژگیهای سبک وزن مورد تحسین قرار گرفت، اما همچنین اولین مورد در نوع خود بود که کاملا قابل بازیافت بود. با این حال، تنها 9 درصد از محصولات PET به یک کارخانه بازیافت راه پیدا میکنند، بنابراین، آموزش و افزایش آگاهی در مورد تاثیر این نوع پلاستیک بر محل دفن زباله و محیط زیست مهم است.
دهه 1980
دهه 1980 را میتوان با ظهور فناوریهای انتشار دیجیتال و تاثیر آنها بر ماشینهای برچسبگذاری مشخص کرد. در اوایل دهه، همه غولهای فناوری مانند Adobe، Apple و Hewlett-Packard نسخه مخصوص به خود را از نرمافزار چاپ رومیزی حرفهای برای جایگزینی پرینترهای ماتریس نقطهای پر سر و صدا به بازار عرضه کردند. این امر به طراحان و تولیدکنندگان کنترل بیشتری بر محصول نهایی و هزینههای مربوط به آن داد.
این پیشرفت صنعت بستهبندی را به شدت تحتتاثیر قرار داد، زیرا تنوع بالای تولید، راحتی بهتری را ایجاد کرد و به تولیدکنندگان اجازه داد تا برچسبهای کوتاه مدت را به گونهای تولید کنند که چاپگرهای سنتی از عهده آن برنمیآمدند. بستهبندی از راهی برای محافظت، ارسال و ارائه محصولات به یک ابزار بازاریابی گستردهتر تبدیل شد که به برندها کمک کرد تا با مخاطبان مورد نظر خود ارتباط برقرار کنند.
دهه 1990
یکی از قابل توجهترین ترندهای بستهبندی در دهه 1990، افزایش محبوبیت بستهبندی فعال بود.
به طور خلاصه، خواستههای مصرفکننده روی تغییر به سمت محصولاتی با ویژگیهای نگهداری بهتر و راحتی بالای مشتری تاثیر گذاشت. برخی از نمونههای بستهبندی فعال عبارتند از: کیسههای سیلیسی برای حفظ تازگی، جاذبها برای کاهش رطوبت یا بوهای ناخواسته، و مواد مقاوم در برابر دما برای مواد غذایی که مستقیما از بستهبندی مصرف میشوند.
علاوه بر محافظت بهتر در برابر خرابی یا دستکاری، در این دهه بستهبندیهای جذابتر نیز افزایش یافته است. در طرف دیگر تصویر، نگرانی زیستمحیطی فزاینده در مورد حجم عظیم تولید بستهبندی وجود داشت. اعمال مقررات سختگیرانهتر در مورد ویژگیهای بستهبندی، بسیاری از تولیدکنندگان را بر آن داشت تا ماشینآلاتی را انتخاب کنند که میتواند محصولات قابل بازیافت ایجاد کند و مدیریت ضایعات را بهبود بخشد.
دهه 2000
در دهه 2000، صنعت بستهبندی در درجه اول بر بهبود و نوآوری محصولات خود متمرکز شد. به طور خاص، بطریهای دو لیتری PET با مقتضیات زمانه سازگارتر شدند. دیگر دستاوردهای قابل توجه شامل ایجاد لولههای پلاستیکی انعطافپذیر بود که به مصرفکنندگان اجازه میداد ماستهای خود را در حال حرکت بخورند.
پایداری در دهه 2000 همچنان نقش مهمی در دگرگونی مواد بستهبندی ایفا میکرد. در ابتدای دهه، پلی لاکتیک اسید یا PLA به بازار معرفی شد و مواد زیستی را دوباره به بازی بازگرداند. این ماده مبتنی بر نشاسته ذرت، گزینهای را در اختیار تولیدکنندگان قرار میدهد که 100 درصد قابل کمپوست شدن و زیست تخریبپذیر است.
دهه 2010
تقاضای جهانی برای ماشینآلات بستهبندی تنها در طول دهه بعدی شتاب و گسترش یافت. با افزایش تقاضا برای این تجهیزات در اروپای شرقی و مناطق آسیایی اقیانوس آرام، صنعت شاهد رشد چشمگیری در تولید ماشینآلات از جمله تجهیزات برچسبگذاری و کدگذاری و همچنین ماشین آلات پر کردن و آببندی بود.
به طور مشابه، عادات مصرفکننده مانند ظهور تجارت الکترونیک، سفارشات جهانی برای بستهبندی را نیز افزایش داد. این موضوع ظاهرا بر نیاز به بستهبندی کمتر مضر و فرایندهای تولید موثرتر تاثیر گذاشت. تصمیمات در این بخش به جای عوامل کوتاهمدت توسط عوامل بلندمدت مانند پایداری هدایت میشد.
با این حال، این برای تولیدکنندگان نیز مفید بود، زیرا آنها میتوانستند از ماشینهای کارآمدتر بهره ببرند، به عنوان مثال، تجهیزاتی که در حالت بیکاری به خواب میروند و عملکرد آنها مقرون به صرفهتر میشود.
دهه 2020
آینده صنعت بستهبندی هنوز مشخص نیست. با این حال، ما میتوانیم تمرکز حتی بیشتر صنعت بر پایداری و آگاهی زیستمحیطی را تصور کنیم. به طور مشابه، پیشرفتهای فناوری مانند اتوماسیون و هوش مصنوعی نیز مطمئنا نقشی در توسعه روشهای بستهبندی جدید خواهد داشت. آنچه مسلم است این است که تقاضا و تجربه مصرفکننده همچنان آینده صنعت را در سالهای آینده شکل خواهد داد.
سلام، آینده صنعت بستهبندی هنوز مشخص نیست، تااینجا که اومدیم کلی جعبه و کارتن و امثال این موارد داریم از ساده بگیر تا خلاقانه و فانتزی و…، مرسی از توضیحات و مطلب خوبتون
خیلی ممنونم برای ارائه این اطلاعات مفید. به خوبی بهمون توضیح دادید که چطور این تکنولوژی از زمانهای قدیم تا امروز پیشرفت کرده و چه تغییراتی رو در صنعت بستهبندی ایجاد کرده.
خیلی خوب و جامع نوشته شده بود. مرسی از زودمگ.
خیلی خوشحالم که این مقاله رو خوندم، خیلی آموزنده بود.
مطلبتون خیلی جالب و کاربردی بود، مرسی!
من که کیف کردم از خوندن این مقاله! نه فقط موضوع رو عالی توضیح داده بود، بلکه به همه سوالات ذهنی منم جواب داد. واقعاً دست نویسنده درد نکنه که انقدر خوب و با دقت نوشته. امیدوارم مقالات بیشتری از این دست ببینم.
مثل همیشه بینظیر!
چرا اینقدر کلیگویی شده؟ هیچ نکته مفیدی توش نبود
واقعاً ناامید شدم، توقع داشتم محتوای قویتری داشته باشه
دم شما گرم، واقعاً قشنگ به همه نکات اشاره کرده بودین، ممنون بابت زحمتتون
کلی چیز یاد گرفتم، سپاس.